|

W tym dziale znajdziecie krótkie biogramy osób żyjących na przestrzeni dziejów w Landsbergu/Gorzowie Wielkopolskim, okraszone niewielkimi ilustracjami (o ile takie się zachowały). Nie jest celem tego kącika stworzenie wielkiego i dogłębnego archiwum opisującego losy i zasługi każdego bardziej wpływowego mieszkańca, a jedynie krótkie, encyklopedyczne wręcz zaznaczenie osób, które warto znać i kilka rzeczy o nich wiedzieć. Zapraszam więc do lektury!
Dla ułatwienia lektury biogramy podzielono na 2 części:
1. Mieszkańcy Landsberga (1257-1945).
2. Mieszkańcy Gorzowa Wlkp. (1945+).

Landsberg 1257 - 1945
 |
Albrecht de Luge
(XIII w.)
Rycerz niemiecki, który 2 lipca 1257 roku został upoważniony przez margrabiego Johanna I z dynastii askańskiej do założenia miasta o nazwie Landisberch Nova.
Jest to więc założyciel i pierwszy władca Landsberga/Gorzowa. |
 |
 |
Friedrich Daniel Ernst Schleiermacher
(1768 - 1834)
Słynny protestancki teolog, filozof i pedagog. Światopoglądowo był pietystą. Zostawił po sobie wiele znakomitych dzieł i kazań.
W Landsbergu działał w latach 1794-1796 jako pomocnik kapelana. |
 |
 |
Johann Gottlieb Hermann Paucksch
(1816 - 1899)
Fabrykant, fundator fontanny na Starym Rynku, właściciel willi na Zawarciu.
W roku 1842 założył warsztat, który po utworzeniu Rzeszy w 1871 przeżył gwałtowny rozkwit. Kotły parowejego produkcji stały się znane na całym świecie. W 1879, z okazji wyprodukowania tysięcznego kotła parowego, powołał Kasę Inwalidzką i Emerytalną, przekazując 5 tysięcy talarów i zobowiązując się wpłacać do niej co roku po dwa talary na każdego robotnika i urzędnika. |
 |
 |
Max Bahr
(XIX w.)
Honorowy obywatel Landsberga, filantrop, fundator Łaźni Miejskiej i Domu Działalności Społecznej i wielu innych. Ponadto poseł Reichstagu, członek Towarzystwa Gimnastycznego, Ochotniczej Straży Pożarnej, Związku Wędkarzy i wielu innych.
Przede wszystkim był właścicielem fabryki worków jutowych. Wraz z braćmi i przyjaciółmi utworzył Związek Budowlany i wybudował dla pracowników firmy 850 tanich mieszkań oraz przedszkole ze żłobkiem dla pracujących matek. Jego dziełem był również Dom Ludowy, gdzie siedzibę znalazły towarzystwa sportowe i społeczne.
Mawiano o nim: "szczupak w stawie z karpiami". |
 |
 |
Carl Albert Hermann Teike
(1864 - 1922)
Niemiecki kompozytor, autorjednego z najsłynniejszych marszów na świecie "Alte Kameraden".
W Landsbergu osiedlił się w roku 1908. Pracował tu jako skromny urzędnik pocztowy. Natomiast po pracy komponował i dyrygował orkiestrą w Landsbergu. |
 |
 |
Egomet Brahtz
(1838 - 1918)
Mistrz murarski, w latach 1892-1910 radca miejski, a od 1908 r. starszy miejski (Älteste).
Entuzjasta zakładania parków - z jego inicjatywy w 1903 r. zakupiono grunt pod dzisiejszy Park Słowiański. |
 |
 |
Victor Klemperer
(1881 - 1960)
Wybitny językoznawca, dziennikarz i przedsiębiorca pochodzenia żydowskiego, urodzony w Landsbergu.
Jest autorem znanego i uznanego dzieła LTI - Lingua Tertii Imperii , opisującego język propagandy III Rzeszy. |
 |
 |
Christa Wolf
(1929+)
Najsłynniejsza pisarka NRD, a ponadto krytyk literacki. Autorka wielu uznanych dzieł, z których za najwybitniejsze uznawana jest Kassandra. Laureatka wielu prestiżowych nagród literackich przyznawanych w Niemczech.
Mieszkała i tworzyła w Landsbergu do 1945 r. |
 |
Gorzów Wlkp. 1945+
 |
Irena Dowgielewicz
(1917 - 1987)
Polska poetka i pisarka, która osiedliła się po wojnie w Gorzowie. Była organizatorem, a potem dyrektorem Witnickiej Fabryki Mebli.
Od 1980 roku utrzymywała się wyłącznie z pracy literackiej.
Była laureatką wielu prestiżowych nagród, a ponadto odznaczono ją między innymi Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. |
 |
 |
Paweł Zacharek
(1917 - 6 III 1991)
Kapitan łodzi, którą w latach 60' XX w. transportował ludzi (i nie tylko) z jednego brzegu Warty na drugi.
Żył 74 lata, z tego 46 w Gorzowie i spoczywa na gorzowskim cmentarzu. Pochodził z Bydgoszczy, wychował się na barce, a w 1944 r. przypłynął do Gorzowa i pozostał, a gdy nie musiał przewozić ludzi, zatrudnił się w Żegludze Bydgoskiej i do emerytury w 1982 r. dowodził 430-tonową barką, także w rejsach na zachód.
W Gorzowie mieszkał na barce, zacumowanej po stronie Zawarcia. W swoim czasie był jednym z nielicznych w mieście posiadaczy telewizora, o czym świadczyła antena telewizyjna na dachu jego łodzi.
|
 |
 |
Bronisława "Papusza" Wajs
(1908 - 1987)
Pierwsza "świadoma" poetka pisząca w języku romskim. Debiutowała wierszem w "Nowej Kulturze" w 1951. Od 1962 należała do Związku Literatów Polskich. Jej wiersze przekładane były na wiele języków.
W Gorzowie Wielkopolskim mieszkała od roku 1954, gdy na dobre zatrzymał się jej cygański tabor. |
 |
 |
Jan Korcz
(1905 - 1984)
Utalentowany malarz kolorysta. Wiele jego prac znajduje się w prywatnych domach, a 54 stanowią osobną galerię w „Spichlerzu”. Korcz był pierwszym laureatem nagrody GTK ustanowionej w 1980 r. |
 |
 |
bp. Wilhelm Pluta
(1910 - 1986)
Biskup Kościoła katolickiego, konsekrowany w 1958 r. Od 1972 roku biskup ordynariusz diecezji gorzowskiej. Charyzmatyczny duszpasterz, budujący fundamenty gorzowskiego Kościoła, a przy tym dobry człowiek, z poczuciem humoru - do dziś pamięta się jego śląskie żarty, wplatane w kazania.
W trudnych czasach dla kościoła, w okresie PRLu, doprowadził do odnowienia kościoła Matki Boskiej Cierpliwie Słuchającej w Rokitnie - najbliższego gorzowianom sanktuarium maryjnego. |
 |
 |
Kazimierz Wnuk alias Szymon Gięty
(1914 - 1998)
Ekscentryczny, ale i bardzo sympatyczny, dowcipny kloszard - oryginał, bohater wielu anegdot. Naprawdę nazywał się Kazimierz Wnuk, a pseudonim "Szymon Gięty" wymyślił poeta Zdzisław Morawski. Postać Szymona spopularyzowano w rubryce "O czym szemrze Warta" w Gazecie Lubuskiej, gdzie opisywano zabawne zdarzenia z jego udziałem.
Swoim życiem i zachowaniem celnie komentujący socjalistyczną rzeczywistość kilku dziesięcioleci w mieście. Poza tym znany był między innymi ze swojego zamiłowania do toczenia fajerki na drucie. To właśnie z taką fajerką doczekał się pomnika w centrum miasta. |
 |
 |
Edward Jancarz
(1946 - 1992)
Najwybitniejszy żużlowiec reprezentujący Stal Gorzów. Jedenastokrotny reprezentant Polski w indywidualnych mistrzostwach świata na żużlu, Dwukrotny mistrz Polski, trzykrotny zdobywca "Złotego Kasku" i II v-ce mistrz świata. Sześciokrotnie stawał na podium Indywidualnych Mistrzostw Polski
Jancarz jest także pierwszym żużlowcem na świecie, któremu postawiono pomnik. Legendarny gorzowski żużlowiec ma na piersi plastron Stali Gorzów - klubu, z którym związał całe swoje sportowe życie w latach 1965-1986. |
 |
 |
Krystyna Prońko
(1947+)
Piosenkarka i kompozytorka. Współpracowała z zespołami Refleks, Respekt, Skaldowie, ABC, Czerwone Gitary.
Laureatka wielu prestiżowych nagród i festiwali piosenkarskich (m.in. w Opolu). |
 |
|
|
Źródła wykorzystanych materiałów: |
|
- Miejskie Forum Dyskusyjne (post: mieszkaniec)
- Publikacja Jerzego Zysnarskiego "Przeprawy z Wartą" (biogram Zacharka)
- Biogram Szymona Giętego z publikacji "Z Szymonem po Gorzowie"
- Publikacja "Gorzów Wlkp. Miasto na siedmiu wzgórzach"
|
|
|
 |